ΕΛ/ΛΑΚ | creativecommons.gr | mycontent.ellak.gr |
freedom

Μελέτη χρήσης ΕΛ/ΛΑΚ στον Δημόσιο Τομέα: Αξιολόγηση Λογισμικών ΕΛ/ΛΑΚ απο τους Οργανισμούς

Στο προηγούμενο κεφάλαιο παρουσιάσαμε την τεκμηρίωση της βιωσιμότητας του εγχειρήματος εισαγωγής ΕΛ/ΛΑΚ στην Τοπική Αυτοδιοίκηση με την χρήση των κατάλληλων δεικτών και διαγνωστικών αναλύσεων, για τα τρία σενάρια μετάβασης, τα οποία περιγράφουν μια ολιστική προσέγγιση στη μετάβαση στο ΕΛ/ΛΑΚ.

Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζουμε μια μέθοδο αξιολόγησης λογισμικών ΕΛ/ΛΑΚ η οποία στοχεύει στην αξιολόγηση ενός λογισμικού δίνοντας έμφαση στον χρόνο εκμάθησης και στο χρόνο εκτέλεσης/υλοποίησης των εργασιών του εκάστοτε οργανισμού.

Λαμβάνοντας υπόψη ένα δημόσιο οργανισμό όπου η διαθέσιμοτητα χρόνου και ανθρωπίνων πόρων είναι περισορισμένες για την εκπόνηση εκτενών και ενδελεχών αξιολογήσεων λογισμικών ΕΛ/ΛΑΚ, οι παρακάτω αβεβαιότητες εμποδίζουν την εισαγωγή υπαρχόντων λύσεων ΕΛ/ΛΑΚ ικανών να καλύψουν πάγιες εξειδηκευμένες ανάγκες:

  • Απο την πληθόρα παρόμοιων ΕΛ/ΛΑΚ, ποιό είναι αυτό που ταιριάζει καλύτερα στον Οργανισμό;
  • Ποία είναι τα γνωσιακά αποκτήματα που θα αποκομίσει ο οργανισμός μέσα απο την χρήση του ΕΛ/ΛΑΚ;
  • Πώς εξελίσεται το υποψήφιο προς χρήση ΕΛ/ΛΑΚ στο χρόνο; Ποιά η αλλαγή του όπως αυτή αποτυπώνεται μέσα απο τις συνεχείς εκδόσεις; Ποιο το επίπεδο της παρεχόμενης υποστήριξης απο την κοινότητα που το υλοποιεί – συντηρεί;

Η προτεινόμενη μέθοδος στηρίζεται στην αποτύπωση της αξίας χρήσης του ΕΛ/ΛΑΚ στο συγκεκριμένο περιβάλλον του οργανισμού. Ως αρχικό σημείο αναφοράς, βασιζόμαστε σε πολλές δημοσιευμένες μελέτες οι οποίες πραγματεύονται την σχέση μεταξύ της παραγόμενης αξίας των τεχνολογιών πληροφορικής με τα προσόντα και τις ικανότητες των ατόμων που τις χρησιμοποιούν. Ενδεικτικά παραθέτουμε τις (Dunne, Haltiwanger & Troske 1997) (Autor, Katz & Kreuger 1998), (Breshnahan, Brynjolfsson & Hitt 2002) and (Aral & Weill 2007).

Θεωρούμε ότι η αξία χρήσης του ΕΛ/ΛΑΚ μπορεί να ωριστεί ως συνάρτηση του χρόνου εκμάθησης και του χρόνου λειτουργίας του. Επομένως η εξέλιξη της παραγόμενης αξίας σε έναν συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα εξαρτάται άμεσα απο τους αστάθμητους εκείνους παράγοντες που επηρεάζουν τις διαδικασίες εκμάθησης και λειτουργίας. Στη προτεινόμενη μέθοδο εστιάζουμε σε παράγοντες όπως:

1. Βαθμός ανανέωσης των εκδόσεων (releases)

2. Βαθμός αποδοχής απο την κοινότητα του έργου ΕΛ/ΛΑΚ

3. Επίπεδο υποστήριξης (support)

Εκμεταλευόμαστε την δυνατότητα που παρέχει το ΕΛ/ΛΑΚ απο την φύση του για ελεύθερη χωρίς περιορισμούς και δεσμέυσεις δοκιμαστική χρήση (σε αντίθεση με το κλειστό λογισμικό) και μοντελοποιούμε αυτή την παρεχόμενη ευελιξία ως έαν απλό βηματικό (staged) δικαίωμα προαίρεσης κατα το οποίο τα αποτελέσματα της δοκιμαστικής περιόδου μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως χρήσιμη ανάδραση υποδεικνύοντας την καταλληλότητα και χρησιμότητα του υποψήφιου ΕΛ/ΛΑΚ στο περιβάλλον χρήσης του.

Ποιό αναλυτικά, υποθέτουμε ότι έχουμε ένα οργανισμό όπου στο χρονικό σημείο t = 0 προτίθεται να προβεί σε αξιολόγηση ενός ΕΛ/ΛΑΚ με σκοπό την υιοθέτηση του. Ο οργανισμός “καταβάλει” ένα αρχικό κόστος (το κόστος εκμάθησης ενός η μιας μικρής ομάδας εργαζόμενων) Ci. Ο οργανισμός αντί να προβεί στην άμεση υιοθέτηση του υποψήφιου λογισμικού, λειτουργεί πιλοτικά το λογισμικό σε μικρό αριθμό εργαζόμενων και για μικρό χρονικό διαστημα ή/και για μικρό πλήθος εργασιών μέχρι το χρονικό σημείο t = 1, με κόστος πιλοτικής λειτουργίας C1. Αν στο σημείο αυτό ο οργανισμός διακρίνει ενθαρυντικά αποτελέσματα χρήσης τότε μπορεί να προβεί στην τελική υιοθέτηση στο χρονικό σημείο t = 2, αναμένοντας τα οφέλη απο την πλήρη εισαγωγή και λειτουργία του λογισμικού με κόστος την εκπαίδευση όλων των εργαζόμενων που θα χρησιμοποιούν το εν λόγω λογισμικό C2. Στην αντίθετη περίπτωση όπου δεν διακρίνονται οφέλη, τότε οργανισμός εγκαταλείπει την αξιολόγηση στο χρονικό σημείο t = 1 χάνοντας μόνο το αρχικό κόστος και το κόστος της πιλοτικής λειτουργίας (Ci+C1) και όχι το ολικό κόστος στο σημείο t = 2 (Ci+C2). Η λογική του βηματικού δικαιώματος προαίρεσης φαίνεται στο παρακάτω σχήμα:


Εικόνα 5 Βηματικό(staged)δικαίωμαπροαίρεσης

5.1 Μοντέλο

Με απλό και εύκολα να κατανοηθεί τρόπο, ορίζουμε ως κόστος εκμάθησης Ci το γινόμενο του χρόνου (ανθρωποώρες)που απαιτούνται απο ένα μέσο εργαζόμενο του οργανισμού να μάθει πώς να λειτουργεί το λογισμικό για να καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού επί το κόστος της ανθρωποώρας.

Επίσης, ορίζουμε ώς κόστος λειτουργίας του λογισμικού, το γινόμενο του χρόνο που απαιτείται για από τον εργαζόμενο να χρησιμοποιήσει το λογισμικό (Top) για μια δεδομένη χρονική περίοδο επί το κόστος της ανθρωποώρας του εργαζόμενου Cop = (Top * LaborCost).

Συνεπώς το κόστος της πιλοτικής λειτουργίας μπορεί να οριστεί ως το άθροισμα του κόστους λειτουργίας του λογισμικού απο τον εργαζόμενο για την περίοδο της πιλοτικής λειτουργίας με το το κόστος εκμάθησης Cpilot = Ci + Cop.

Με παρόμοιο τρόπο ορίζουμε την παραγόμενη αξία χρήσης του λογισμικού απο μία ολοκληρωμένη εργασία ως το γινόμενο του χρόνου που απαιτείται απο τον εργαζόμενο να εκτελέσει επιτυχώς την εργασία Τexec, επί το κόστος της ανθρωποώρας, V = (Texec * LaborCost). Επομένως η αξία χρήσης του λογισμικού κατα την δοκιμαστική περίοδο θα δίνεται απο Vpilot (t) = , όπου i ο αριθμός των επιτυχημένων εργασιών και η συνολική αναμενόμενη αξία χρήσης του λογισμικού για μια δεδομένη χρονική περίοδο δίνεται από το άθροισμα της παραγόμενης αξίας χρήσης Vtotal (T) = , με j > i και T > t. ομοίως η καθαρή προσδοκώμενη αξία (payoff) για τον οργανισμό ως P(Τ) = Vtotal (Τ) – Cpilot.

Απο την δοκιμαστική περίοδο μπορούμε να υπολογίσουμε τον βαθμό αστάθειας (volatility) της παραγόμενης αξίας Vpilot (t), ο οποίος πρακτικά είναι η τυπική απόκλιση (standard deviation) απο την μέση τιμή.

Τέλος, έχοντας όλα τα προαπαιτούμενα, μπορούμε να υπολογίσουμε την τιμή του διακιώματος προαίρεσης της απόκτησης του υποψήφιου λογισμικού ακολουθώντας το μοντέλο που αναλυτικά έχει περιγραφεί στο κεφάλαιο 4, υποενότητα 4.4.

Η προτεινόμενη μέθοδος ενώ δεν λαμβάνει άμεσα υπόψη μετρικές ποιότητας του λογισμικού, ή μετρήσεις του ποσοστού αποδοχής απο την κοινότητα ΕΛ/ΛΑΚ ή ακόμη τα επίπεδα της τεχνικής υποστήριξης, εμπεριέχει την έμμεση αποτύπωση αυτών μέσα απο την καταγραφή των χρόνων εκμάθησης και εκτέλεσης των εργασιών με την χρήση του λογισμικού.