Η στρατηγική της ΕΕΛΛΑΚ για μια ελεύθερη και ανοιχτή σε όλους κοινωνία της πληροφορίας
Η ΕΕΛΛΑΚ στη νέα εποχή
Στα 14 χρόνια της λειτουργίας της η ΕΕΛΛΑΚ έχοντας πλέον μέλη της 37 ακαδημαϊκά ιδρύματα, ερευνητικούς φορείς και κοινωφελείς οργανισμούς, έχοντας διοργανώσει και συμμετάσχει σε 14 FOSSCOM, 5 Moodlemoot, 4 Πανελλήνιους Διαγωνισμούς Ανοιχτών Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση, έχοντας συντονίσει 47 έργα σε 4 Google Summer of Code και με εκατοντάδες διεθνή, ευρωπαΪκά και εθνικά έργα, δράσεις και πρωτοβουλίες για την ανοιχτότητα στο ενεργητικό της, είναι ως οργανισμός ομπρέλα ιδανικά τοποθετημένη για να προωθήσει στο δημόσιο χώρο για διάλογο, εφαρμογή και παρακολούθηση μια συμπεριληπτική ατζέντα θεσμικών παρεμβάσεων σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο αλλά και δράσεων σε επίπεδο κοινοτήτων για τις ανοιχτές τεχνολογίες ψηφιακού μετασχηματισμού στη δημόσια διοίκηση, στην εκπαίδευση και τις επιχειρήσεις.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός μέσα από την ψηφιοποίηση υπηρεσιών και λειτουργιών της ελληνικής δημόσιας διοίκησης έχει αποκτήσει κεντρική σημασία συγκεντρώνοντας μεγάλη δημόσια προσοχή. Ιδιαίτερα στην εποχή του Covid-19, η εξυπηρέτηση πολιτών, οργανισμών και επιχειρήσεων από απόσταση καθίσταται επιτακτική ανάγκη. Η ΕΕΛΛΑΚ σαν Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών έχει συγκεκριμένη θέση για έναν ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας όπου οι ανοιχτές τεχνολογίες θα έχουν κεντρικό ρόλο. Αυτή η θέση της ΕΕΛΛΑΚ βασίζεται σε μελέτες και ευρωπαϊκές πολιτικές για το ανοιχτό.
Για να μεγιστοποιείται η απόδοση του ψηφιακού μετασχηματισμού σε βιώσιμη βάση και μακροπρόθεσμα υπέρ του δημοσίου συμφέροντος απαιτούνται μεγάλες αλλαγές σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Μοχλός των αλλαγών είναι μια ευρείας έκτασης στρατηγική για την υιοθέτηση ανοιχτών τεχνολογιών και προτύπων. Μια συμπεριληπτική στρατηγική για την ωρίμανση και προώθηση ανοιχτών τεχνολογιών οι οποίες θα διοικούνται από σχηματισμούς ανοιχτής διακυβέρνησης αξιοποιώντας σύνολα ανοιχτών δεδομένων υψηλής αξίας για το κοινωνικό σύνολο. Η στρατηγική της ΕΕΛΛΑΚ προσανατολίζει στις αρχές της ανοιχτότητας κρίσιμες για το μέλλον τεχνολογίες όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη έτσι ώστε η δημόσια διοίκηση, η εκπαίδευση και οι επιχειρήσεις να καινοτομούν μέσα από μια νέα σχέση αλληλεπίδρασης και θεσμικής συνεργασίας με τους πολίτες και την κοινωνία.
Οι ιδέες μας για την ανοιχτότητα ενηλικιώνονται
Το 2008, όταν ιδρύθηκε η ΕΕΛΛΑΚ, η διείσδυση των ιδεών για ανοικτή και συνεργατική ψηφιακή καινοτομία στην Ελληνική δημόσια διοίκηση, στην εκπαίδευση και τις επιχειρήσεις, παρέμεναν σε μεγάλο βαθμό στη σφαίρα της θεωρίας. Στα πρώτα χρόνια λειτουργίας μας, επικεντρώσαμε τις δράσεις μας σχεδόν αποκλειστικά στο ανοιχτό λογισμικό. Εστιάσαμε μέσα από εργώδη προσπάθεια στο να ενημερώσουμε και να πείσουμε τη δημόσια διοίκηση, τις επιχειρήσεις, την ακαδημαϊκή κοινότητα αλλά και τους τελικούς χρήστες για τα οφέλη που φέρει η αξιοποίηση ανοιχτού λογισμικού στην εξοικονόμηση πόρων στο δημόσιο και στην ανάπτυξη μιας τοπικής αγοράς τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών προσανατολισμένης στην παροχή καινοτόμων υπηρεσιών υποστήριξης λογισμικού και όχι αποκλειστικά στην απόκτηση αδειών κτήσης του.
Σήμερα, ζούμε σε μια νέα παγκόσμια συνθήκη όπου το ΕΛΛΑΚ έχει σταδιακά εξελιχθεί σε ένα αρκετά επιδραστικό μοντέλο ανάπτυξης λογισμικού και σε κοινή πρακτική αδειοδότησης. Επιπλέον, η μεθοδολογία ανάπτυξης ΕΛΛΑΚ έχει υπερβεί το χώρο του λογισμικού, καθιερώνοντας έναν εναλλακτικό μοντέλο στην παραγωγή προϊόντων, υπηρεσιών και έργων κάθε είδους. Η επιρροή του γενικότερου μοντέλου δημιουργίας και διαχείρισης ΕΛΛΑΚ ακουμπά πλέον και τον τρόπο διακυβέρνησης χωρών και οργανισμών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα .
Οι ανοιχτές τεχνολογίες και η ανοιχτότητα στη διακυβέρνηση βρίσκονται στο επίκεντρο της νέας πραγματικότητας. Αποτελούν πηγή έμπνευσης και αισιοδοξίας για ένα πιο δίκαιο, ελεύθερο και βιώσιμο κόσμο. Το “ανοικτό” μειώνει τα εμπόδια στον ανταγωνισμό, προσφέρει συνεργατική καινοτομία, αυξάνει την ευημερία μέσα από την τόνωση της εθνικής οικονομίας, ενώ αφήνει τους τελικούς χρήστες να διατηρήσουν τον έλεγχο και την αυτονομία.
Σε πρόσφατη μελέτη του Open Forum Europe για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οικονομική αξία του λογισμικού ανοικτού κώδικα στην ΕΕ είναι ισοδύναμη με τις αεροπορικές και υδάτινες μεταφορές μαζί.Τα ευρήματα της μελέτης προβλέπουν ότι εάν οι συνεισφορές του ανοικτού κώδικα αυξάνονταν κατά 10% στην ΕΕ, η περιοχή θα έβλεπε το ΑΕΠ της να αυξάνεται κατά 100 δισ. ευρώ, υπερδιπλασιάζοντας την αξία του ΕΛΛΑΚ για την ΕΕ. Ωστόσο, σύμφωνα με την έρευνα, για να αποκομιστούν αυτά τα οφέλη, χρειάζεται αλλαγή κουλτούρας και σημαντικές επενδύσεις σε ανοιχτές τεχνολογίες.
Οι μεγάλες προκλήσεις μπροστά
Έχοντας αντιληφθεί έγκαιρα τον πολυδιάστατο χαρακτήρα του ανοιχτού και ούσα η ίδια ευέλικτος οργανισμός ομπρέλα η ΕΕΛΛΑΚ οικοδομεί σχέσεις συνεργασίας με εγχώριους και διεθνείς οργανισμούς που επιδιώκουν συναφείς σκοπούς. Εμβαθύνει τη συνεργασία της με τα μέλη της όπως η ΕΔΥΤΕ σε θέματα προώθησης των ανοιχτών τεχνολογιών και μεθοδολογιών στον ψηφιακό μετασχηματισμό της δημόσιας διοίκησης. Παράλληλα, συνάπτει συνεργασίες και δικτυώσεις με εγχώριους και διεθνείς φορείς. Συγκεκριμένα, ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών ΕΕΛΛΑΚ εκπροσωπεί τα Creative Commons (http://wiki.creativecommons.org/Greece), είναι ιδρυτικό μέλος του COMMUNIA (http://www.communia-association.org/), του FAB LAB ATHENS (http://fablabathens.gr/), μέλος του Open Government Partnership (OGP), είναι ο ελληνικός κόμβος του Open Data Institute (http://opendatainstitute.org/), μέλος του Open Forum Europe (http://www.openforumeurope.org), μέλος του Open Budget Initiative (http://internationalbudget.org/what-we-do/major-ibp-initiatives/open-budget-initiative/), μέλος του Open Policy Network (https://openpolicynetwork.org/), Associate Organisation του FSFE (Free Software Foundation Europe), Associate Member του Eclipse Foundation (https://eclipse.org/), Associate Organization στο OW2 Consortium (https://www.ow2.org/) και local hub του MyData (https://mydata.org/hubs/).
Μια σημαντική διαφοροποίηση στη στρατηγική της ΕΕΛΛΑΚ τα τελευταία χρόνια είναι ότι μιλάμε πλέον ευρύτερα για ανοιχτότητα κι όχι μόνο για λογισμικό. Ωστόσο, ακόμα απομένουν αρκετές περιοχές πολιτικής όπως για παράδειγμα είναι η υγεία, το περιβάλλον, η ισότητα των φύλων στην τεχνολογία, οι οποίες παραμένουν ακόμα σε μεγάλο βαθμό εκτός του πεδίου δράσης της ΕΕΛΛΑΚ.
Οι μεγάλες προκλήσεις του 21ου αιώνα απαιτούν τεκμηριωμένη και πολυεπίπεδη δράση. Η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας (Τεχνητή Νοημοσύνη, Blockchain, HPC), η κλιματική αλλαγή, οι τρέχουσες και μελλοντικές πανδημίες, η πολιτική της Ε.Ε για την ψηφιακή αυτονομία, η συγκέντρωση της αγοράς, το στοίχημα να κερδίσουν την εμπιστοσύνη της κοινωνίας οι πολιτικές ψηφιακού μετασχηματισμού και η επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ αποτελούν πιεστικά ζητήματα που υπογραμμίζουν την ανάγκη για νέα θεσμικά σχήματα που διασφαλίζουν την ανοιχτότητα αλλά και για κοινότητες που δρουν συστηματικά υπέρ των αξιών της.
Σε αυτό το περιβάλλον προκλήσεων, ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών ΕΕΛΛΑΚ επιδιώκει τη διαμόρφωση βιώσιμων λύσεων σε περίπλοκα προβλήματα επιδιώκοντας μια σειρά από στρατηγικούς στόχους και αλλαγές που εντάσσονται σε πολιτικό-θεσμικό επίπεδο και σε επίπεδο κουλτούρας και κοινοτήτων.
Στρατηγικοί στόχοι σε επίπεδο Πολιτικής & Θεσμών
Δημιουργώντας Διαδικασίες για την Ανοιχτότητα
Σε επίπεδο πολιτικών και θεσμικών αλλαγών η ΕΕΛΛΑΚ επιδιώκει να συμβάλει στη δημιουργία δομών και διαδικασιών που προωθούν την ατζέντα της ανοιχτότητας. Κάθε δράση, έργο και εν γένει πρωτοβουλία που αναλαμβάνει η ΕΕΛΛΑΚ σε πολιτικό-θεσμικό επίπεδο στοχεύει να διασφαλίσει ότι η ελληνική δημόσια διοίκηση, οι εκάστοτε κυβερνήσεις, τα πολιτικά κόμματα, οι επιχειρήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί διαθέτουν κατάλληλες πολιτικές, κανόνες και διαδικασίες για την υιοθέτηση ανοιχτού λογισμικού και ανοιχτού περιεχομένου και ότι υιοθετούν τις αρχές και αξίες της ανοιχτότητας.
1. Ανοιχτότητα στο Ψηφιακό Μετασχηματισμό
Για τον Οργανισμό Ανοιχτών Τεχνολογιών ΕΕΛΛΑΚ, ο ψηφιακός μετασχηματισμός αφορά στη δημιουργία νέων δυνατοτήτων για το ελληνικό κράτος, την εκπαίδευση, τις επιχειρήσεις, την κοινωνία και τους πολίτες μέσω καινοτόμων υπηρεσιών και προϊόντων καθώς και μέσα από καλύτερους τρόπους εργασίας και ευέλικτα μοντέλα οργάνωσης. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι το ΕΛΛΑΚ είναι σε παγκόσμιο επίπεδο η δύναμη που προωθεί τον ψηφιακό μετασχηματισμό πολλών χωρών, στην Ελλάδα η Ψηφιακή Στρατηγική όπως αποτυπώνεται στη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού επιφυλάσσει ένα εξαιρετικά περιορισμένο ρόλο στο στην ανοιχτότητα και ειδικότερα στο ΕΛΛΑΚ.
Η ΕΕΛΛΑΚ λειτουργώντας ως οργανισμός ομπρέλα, έχοντας μέλη της το σύνολο σχεδόν των ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων της χώρας και σε παράλληλη συνεχή αλληλεπίδραση με δημόσιους φορείς όπως η ΕΔΥΤΕ αλλά και οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών επιδιώκει μια ανοιχτή προσέγγιση στον Ψηφιακό Μετασχηματισμό την οποία θα θέσει στο δημόσιο διάλογο με τους ακόλουθους στρατηγικούς στόχους:
- Διαμόρφωση και θεσμοθέτηση διοικητικής δομής με αρμοδιότητα στα θέματα δημόσιας πολιτικής για τις Ανοιχτές Τεχνολογίες, την Καινοτομία και την Έρευνα
- Διαμόρφωση και θεσμοθέτηση Εθνικού Κέντρου για την ανάπτυξη λύσεων ανοιχτού κώδικα με στόχο τη διασφάλιση της Εθνικής Ψηφιακής Κυριαρχίας στα πρότυπα χωρών όπως η Γαλλία, η Φινλανδία και η Ιταλία
- Διαμόρφωση και θεσμοθέτηση Εργαστηρίου Τεχνολογιών Ανοιχτής Καινοτομίας στη Διακυβέρνηση (Open Innovation Gov Tech Lab). Το εργαστήριο θα αναπτύσσει με ταχύτητα καινοτόμες και οικονομικά αποδοτικές λύσεις σε περίπλοκα προβλήματα πολιτικής μέσα από την ευέλικτη ανάπτυξη λογισμικού, με βάση διαδοχικά μικρά βήματα ανάπτυξης και τη συνεργασία ανάμεσα στην ομάδα υλοποίησης και τα ενδιαφερόμενα μέρη.
- Θεσμοθέτηση και λειτουργία Ανοιχτών Εργαστηρίων Εκπαιδευτικής Καινοτοµίας σε κάθε Περιφερειακή Ενότητα. Κεφαλαιοποιώντας τη διαχρονική εμπειρία της ΕΕΛΛΑΚ από τους Πανελλήνιους Διαγωνισμούς Ανοιχτών Τεχνολογιών, τα ανοιχτά αυτά εργαστήρια θα συγχρονίσουν την εκπαιδευτική διαδικασία με τις επιταγές της 4ης βιομηχανικής επανάστασης καλλιεργώντας την αλγοριθμική κριτική σκέψη μέσα από τη χρήση ανοιχτών τεχνολογιών και υλικού.
Στρατηγικό αποτέλεσμα: Διαμόρφωση και λειτουργία θεσμικά κατοχυρωμένων δομών στο δημόσιο τομέα με αποστολή την προώθηση των ανοιχτών τεχνολογιών και διαδικασιών στον ψηφιακό μετασχηματισμό
Επιχειρησιακές ενέργειες ΕΕΛΛΑΚ
- Συλλογή, τεκμηρίωση και παρουσίαση παραδειγμάτων χωρών της Ε.Ε και επιλεγμένων τρίτων χωρών οι οποίες θεσμοθετήσει διοικητική δομή σε επίπεδο κεντρικού κράτους, πιθανώς αναμορφώνοντας υπάρχουσες δομές, με αρμοδιότητα τις δημόσιες πολιτικές για τις ανοιχτές τεχνολογίες και την ανοιχτότητα στη διακυβέρνηση
- Πρόταση πολιτικής της ΕΕΛΛΑΚ για περαιτέρω ζύμωση στο δημόσιο διάλογο για τη θεσμοθέτηση διοικητικής δομής με αρμοδιότητα σε θέματα δημόσιας πολιτικής για τις Ανοιχτές Τεχνολογίες, την Καινοτομία και την Έρευνα
- Συλλογή, τεκμηρίωση και παρουσίαση παραδειγμάτων χωρών της ΕΕ οι οποίες έχουν θεσμοθετήσει φορείς που λειτουργούν ως κέντρα ανάπτυξης ανοιχτού κώδικα με στόχο μεταξύ άλλων τη διασφάλιση της Εθνικής Ψηφιακής Κυριαρχίας
- Πρόταση πολιτικής της ΕΕΛΛΑΚ για περαιτέρω ζύμωση στο δημόσιο διάλογο για τη θεσμοθέτηση φορέα, πιθανώς μετασχηματίζοντας υπάρχοντα φορέα, που θα λειτουργεί ως κέντρο ανάπτυξης ανοιχτού κώδικα με στόχο μεταξύ άλλων τη διασφάλιση της Εθνικής Ψηφιακής Κυριαρχίας
- Συλλογή, τεκμηρίωση και παρουσίαση παραδειγμάτων χωρών της ΕΕ και επιλεγμένων τρίτων χωρών οι οποίες έχουν θεσμοθετήσει Εργαστηρία Τεχνολογιών Ανοιχτής Καινοτομίας στη Διακυβέρνηση (Open Innovation Gov Tech Labs).
- Αναλυτική πρόταση πολιτικής της ΕΕΛΛΑΚ για περαιτέρω ζύμωση στο δημόσιο διάλογο για τη θεσμοθέτηση Εργαστηρίου Τεχνολογιών Ανοιχτής Καινοτομίας στη Διακυβέρνηση (Open Innovation Gov Tech Labs), πιθανώς μετασχηματίζοντας υπάρχον εργαστήριο παρόμοιου σκοπού.
- Συλλογή, τεκμηρίωση και παρουσίαση παραδειγμάτων χωρών της ΕΕ και επιλεγμένων τρίτων χωρών οι οποίες έχουν υιοθετήσει θεσμούς ανάλογους των Ανοιχτών Εργαστηρίων Εκπαιδευτικής Καινοτοµίας
- Αναλυτική πρόταση πολιτικής της ΕΕΛΛΑΚ προς τα Υπουργεία Παιδείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης για τη θεσμοθέτηση Ανοιχτών Εργαστηρίων Εκπαιδευτικής Καινοτοµίας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα
2. Δημόσιο χρήμα – δημόσιος κώδικας.
Για την ΕΕΛΛΑΚ έχει στρατηγική σημασία το λογισμικό που χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό και αναπτύσσεται για τη λειτουργία της κεντρικής κυβέρνησης και του ευρύτερου δημόσιου τομέα να διατίθεται δημόσια με άδεια χρήσης ελεύθερου και ανοιχτού λογισμικού.
Η χρηματοδότηση έργων πληροφορικής η οποία προβλέπεται από την ψηφιακή στρατηγική και τη βίβλο ψηφιακού μετασχηματισμού θα πρέπει να ακολουθήσει την αρχή της διάθεσης του πηγαίου κώδικα και την υιοθέτηση ανοιχτών προτύπων. Κατ επέκταση, όλα τα έργα πληροφορικής που χρηματοδοτούνται από δημόσιους πόρους πρέπει να διατίθενται ως λογισμικό ανοιχτού κώδικα.
Για να πετύχει το συγκεκριμένο στρατηγικό στόχο η ΕΕΛΛΑΚ σε συνεργασία με τα μέλη της, τις κοινότητες ΕΛΛΑΚ, κι ενδιαφερομένους από εταιρίες πληροφορικής θα διαμορφώσει ένα πρόγραμμα δράσεων εποικοδομητικού χαρακτήρα για να διασφαλιστεί η διαμόρφωση, εισαγωγή και τήρηση ίσων όρων ανταγωνισμού μεταξύ του λογισμικού ανοικτού κώδικα
και του ιδιόκτητου λογισμικού. Το πρόγραμμα δράσης θα περιλαμβάνει στοχευμένες προτάσεις πολιτικής, έργα και πρακτικές ενέργειες που θα εξυπηρετούν τους εξής ειδικότερους στρατηγικούς στόχους.
- Θεσμική διασφάλιση με νόμο ότι οι λύσεις ανοικτού κώδικα λαμβάνονται δεόντως υπόψη στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων προμηθειών και συμβάσεων. Όταν το ΕΛΛΑΚ παρέχει τεκμηριωμένα τη βέλτιστη σχέση ποιότητας-τιμής πρέπει να επιλέγεται υποχρεωτικά από το δημόσιο τομέα καθώς είναι επιπλέον ευέλικτο και επαναχρησιμοποιήσιμο.
- Δημιουργία Γραφείου Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα αρχικά στην ΓΓΨΔΑΔ του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και βαθμιαία και σε λοιπούς φορείς της δημόσιας διοίκησης και των εταιρειών πληροφορικής. Τα Γραφεία Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα είναι υπεύθυνα για την κανονιστική συμμόρφωση με το θεσμικό πλαίσιο, καθοδηγούν και υποστηρίζουν τις δράσεις της πολιτικής ανοιχτότητας (οριζόντια υιοθέτηση εφαρμογών ανοιχτού κώδικα, αξιολογήσεις έργων και εφαρμογών, μετρήσεις, διάχυση καλών πρακτικών, ενημέρωση)
- Διαμόρφωση και θεσμική κατοχύρωση Κώδικα Πρακτικής για την Τεχνολογία. Ο Κώδικας Πρακτικής για την Τεχνολογία είναι ένα σύνολο διαδικασιών και κριτηρίων που βοηθούν φορείς της δημόσιας διοίκησης να σχεδιάζουν, να αναπτύσσουν και να προμηθεύονται τεχνολογικές λύσεις έχοντας στο επίκεντρο τις ανάγκες των χρηστών
Στρατηγικό αποτέλεσμα. Διαμόρφωση, εφαρμογή και παρακολούθηση νομικού πλαισίου το οποίο να δίνει προτεραιότητα στην αξιοποίηση του ΕΛΛΑΚ στο δημόσιο
Επιχειρησιακές ενέργειες ΕΕΛΛΑΚ:
- Έρευνα βέλτιστων πρακτικών από αντίστοιχα θεσμικά πλαίσια χωρών της ΕΕ για τον ανοιχτό Κώδικα
- Διαμόρφωση σχεδίου προτάσεων πολιτικής της ΕΕΛΛΑΚ σε συνεργασία με τα μέλη της και τις αντίστοιχες ομάδες εργασίας
- Ενημέρωση ενδιαφερομένων για το σχέδιο προτάσεων της ΕΕΛΛΑΚ
- Επιστολή στην κυβέρνηση για ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας
- Ενημερωτικές συναντήσεις με υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και πολιτικά κόμματα
- Διαμόρφωση κειμένου θέσεων της ΕΕΛΛΑΚ για νομική υιοθέτηση της αρχής “Δημόσιο Χρήμα – Δημόσιος Κώδικας”
- Διαμόρφωση κειμένου θέσεων της ΕΕΛΛΑΚ για τη νομική κατοχύρωση του Γραφείου Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα στη δημόσια διοίκηση
- Διαμόρφωση κειμένου θέσεων της ΕΕΛΛΑΚ και θεσμική κατοχύρωση Κώδικα Πρακτικής για την Τεχνολογία
3. Τα Ανοιχτά δεδομένα ως ψηφιακά κοινά αγαθά για το δημόσιο συμφέρον
Τα ανοιχτά δεδομένα όταν διατίθενται σε ανοιχτή μηχαναγνώσιμη μορφή με πιστοποιημένη τεκμηρίωση των μεταδεδομένων τους, έχουν τη δυνατότητα να τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη, να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του ψηφιακού χάσματος τροφοδοτώντας τις εργασίες νεοφυών επιχειρήσεων και γενικότερα να προωθήσουν την καινοτομία στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Επιπλέον, τα ανοιχτά δεδομένα μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό κοινωνικό ρόλο διασφαλίζοντας το δημόσιο συμφέρον και τα ανθρώπινα δικαιώματα στο βαθμό που αξιοποιούνται στη δημιουργία έργων και εφαρμογών Πολιτικής Τεχνολογίας (Civic Tech) με σκοπό την προώθηση των αξιών της ανοιχτής διακυβέρνησης, δηλαδή τη διαφάνεια, τη συμμετοχή και τη λογοδοσία για τους πολίτες σε ένα ευρύ φάσμα δημόσιων πολιτικών.
Ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών ΕΕΛΛΑΚ αντιλαμβάνεται τα ανοιχτά δεδομένα ως ψηφιακά κοινά αγαθά τα οποία εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον στο βαθμό που η διακυβέρνησή τους ακολουθεί μια προσέγγιση συλλογικής διαχείρισης σύμφωνα με τις αξίες της ανοιχτής διακυβέρνησης. Η ΕΕΛΛΑΚ, είναι ιδρυτικό μέλος της Οpen Government Partnership, τοπικός κόσμος του Open Data Institute, υποστηρίζει και συμμετέχει στις εργασίες του Open Data Charter και λειτουργεί τον τοπικό κόμβο της παγκόσμιας πρωτοβουλίας MyData στην Ελλάδα.
Επιδιώκει ακόμα μέσα από τις δράσεις της να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των ανισορροπιών ισχύος μεταξύ των υποκειμένων των δεδομένων και των οντοτήτων που τα κατέχουν και τα χρησιμοποιούν.
Στρατηγικό αποτέλεσμα: Η μεγιστοποίηση της δημόσιας-κοινωνικής αξίας των ανοιχτών δεδομένων και η ανάπτυξη της παιδείας, της πρακτικής, των θεσμών και της στρατηγικής ανοιχτής διακυβέρνησης στην Ελλάδα, με σκοπό την προαγωγή της διαφάνειας, της λογοδοσίας, της δημόσιας συμμετοχής και της τεχνολογικής καινοτομίας για τα τρία προηγούμενα.
Επιχειρησιακές ενέργειες ΕΕΛΛΑΚ:
- Συμβολή στη διαμόρφωση μιας εθνικής στρατηγικής ανοιχτών δεδομένων που να διασφαλίζει την ενιαία συμμόρφωση των φορέων που διαθέτουν δεδομένα με τα υψηλότερα δυνατά διεθνή ποιοτικά πρότυπα πιστοποίησης
- Συμβολή στη διαμόρφωση μιας θεσμικά κατοχυρωμένης διαδικασίας εντός της εθνικής στρατηγικής ανοιχτών δεδομένων η οποία θα προτεραιοποιεί τη δημοσίευση συνόλων δεδομένων υψηλής κοινωνικής-δημόσιας αξίας με στόχο την επίλυση σημαντικών οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων
- Εντοπισμός και προώθηση στο δημόσιο διάλογο πρότασης για σχήματα ανοιχτής διακυβέρνησης και σύνολα ανοιχτών δεδομένων, τα οποία επί του παρόντος δεν είναι διαθέσιμα στη χώρα μας αλλά, εάν υπήρχαν διαθέσιμα, θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε βελτίωση των πολιτικών διαχείρισης της κλιματικής αλλαγής και των συνεπειών αυτής στο φυσικό περιβάλλον και στην ανθρώπινη δραστηριότητα
- Εντοπισμός και προώθηση στο δημόσιο διάλογο πρότασης για σχήματα ανοιχτής διακυβέρνησης και σύνολα ανοιχτών δεδομένων, τα οποία επί του παρόντος δεν είναι διαθέσιμα στη χώρα μας και, εάν υπήρχαν διαθέσιμα, θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε βελτίωση των πολιτικών δημόσιας υγείας
- Εντοπισμός και προώθηση στο δημόσιο διάλογο προτάσεων για καλλιέργεια αντίληψης και περαιτέρω ζύμωση πάνω σε σχήματα ανοιχτής διακυβέρνησης και σύνολα ανοιχτών δεδομένων, τα οποία επί του παρόντος δεν είναι διαθέσιμα στη χώρα μας και, εάν υπήρχαν διαθέσιμα, θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε βελτίωση των πολιτικών για τη δημόσια διοίκηση και τοπική αυτοδιοίκηση, την υποδοχή προσφύγων, τους προϋπολογισμούς δημοσίου συμφέροντος
4. Πολιτική Ανοιχτού Κώδικα στην Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ)
Οι δυνατότητες καινοτομίας που φέρει το ΕΛΛΑΚ τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα μπορούν να έχουν πολλαπλάσια πλεονεκτήματα σε συνδυασμό με τις αναδυόμενες ευκαιρίες από τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Για παράδειγμα, η χαρακτηριστική διαφάνεια του μοντέλου ανάπτυξης ΕΛΛΑΚ μπορεί να διευκολύνει τον έλεγχο της Τεχνητής Νοημοσύνης ανοίγοντας “μαύρα κουτιά” και ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο την εμπιστοσύνη των πολιτών στη δημόσια διοίκηση και στον τρόπο που αυτή ενεργεί και λαμβάνει αποφάσεις. Ωστόσο, η δυναμική της σχέσης ΕΛΛΑΚ και Τεχνητής Νοημοσύνης δεν είναι μονοσήμαντα θετική καθώς περιέχει κοινωνικές και ηθικές προκλήσεις και κινδύνους οι οποίοι πρέπει να αναγνωριστούν έγκαιρα, να σταθμιστούν με ενάργεια ώστε να αντιμετωπιστούν προς όφελος του κοινού καλού.
Ένα ανοιχτό μοντέλο ανάπτυξης ΤΝ μέσα από τη διαφάνεια και το διαμοιρασμό αλγορίθμων, κώδικα κι επιστημονικών πορισμάτων αναμένεται ότι μειώνει τις πιθανότητες μονοπώλησης των πλεονεκτημάτων της ΤΝ από κλειστές ομάδες. Ωστόσο, η εκτίμηση του ρόλου της ανοικτότητας στην ΤΝ υπόκειται σε περίπλοκες σταθμίσεις ερωτημάτων που δεν έχουν εύκολη απάντηση. Για παράδειγμα, πως αντιμετωπίζει μια πολιτική ανοιχτότητας για την ΤΝ μια ενδεχόμενη ξέφρενη κούρσα ανταγωνισμού για την ανάπτυξη υπερεφυούς ΤΝ που αποδέχεται ηθικές διακινδυνεύσεις προκειμένου να επιταχύνει την καινοτομία;
Απαραίτητη προϋπόθεση για μια Πολιτική Ανοιχτού Κώδικα για την ΤΝ είναι να τεθούν έγκαιρα στο δημόσιο διάλογο η επεξεργασία μιας δημοκρατικής, αποτελεσματικής, συμπεριληπτικής εθνικής στρατηγικής για την Τεχνητή Νοημοσύνη και την Κυβερνοασφάλεια στο πλαίσιο της πρότασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την Πράξη για την ΤΝ.
Στρατηγικό αποτέλεσμα: Μια συμπεριληπτική εθνική πολιτική για την Τεχνητή Νοημοσύνη
Επιχειρησιακές Ενέργειες ΕΕΛΛΑΚ:
- Ανάλυση των νομικών διαστάσεων της ΤΝ
- Ανάλυση επιπτώσεων της ΤΝ στην κοινωνία και τη δημοκρατία
- Ανάλυση προκλήσεων που εισαγάγει η ΤΝ σε θέματα Ασφάλειας και Ιδιωτικότητας
- Συμβολή στην επεξεργασία ερωτημάτων και θεματικών προκαταρκτικού διαλόγου για την εφαρμογή της Πράξης για την ΤΝ στην ελληνική πραγματικότητα
Στρατηγικοί στόχοι σε επίπεδο Κουλτούρας & Κοινοτήτων
Χτίζοντας κοινότητες ανοιχτής καινοτομίας
Σε επίπεδο κουλτούρας και κοινοτήτων, κάθε δράση, έργο και εν γένει πρωτοβουλία που αναλαμβάνει η ΕΕΛΛΑΚ στοχεύει να διασφαλίσει ότι οι κοινότητες με τις οποίες ερχόμαστε σε επαφή σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, οι οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών και τα άτομα δρουν συστηματικά υπέρ της προώθησης της ανοιχτότητας προλαμβάνοντας τις επιπτώσεις των κλειστών τεχνολογικών και εξουσιαστικών συστημάτων.
5. Κοινότητες υπέρ της ανοιχτότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
Στρατηγικά σκεπτόμενοι, ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι σημαντικότερες δράσεις αξιοποίησης ανοιχτού λογισμικού ή/και ανοιχτού περιεχομένου ή/και ανοιχτού υλικού στις οποίες θα πρέπει να εστιάζουν οι κοινότητες υπέρ της ανοιχτότητας που είτε υπάρχουν ήδη ή που μπορεί να δημιουργηθούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;
6. Κοινότητες πρακτικής υπέρ της ανοιχτότητας στη δημόσια διοίκηση
Στρατηγικά σκεπτόμενοι, ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι σημαντικότερες δράσεις αξιοποίησης ανοιχτού λογισμικού ή/και ανοιχτού περιεχομένου ή/και ανοιχτής διακυβέρνησης ή/και ανοιχτών δεδομένων στις οποίες θα πρέπει να εστιάζουν οι διαφορετικές κοινότητες υπέρ της ανοιχτότητας που είτε υπάρχουν ήδη ή που μπορεί να δημιουργηθούν στη δημόσια διοίκηση;
7. Κοινότητες οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών υπέρ της ανοιχτότητας
Στρατηγικά σκεπτόμενοι, ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι σημαντικότερες δράσεις αξιοποίησης ανοιχτού λογισμικού ή/και ανοιχτού περιεχομένου ή/και ανοιχτής διακυβέρνησης ή/και ανοιχτών δεδομένων στις οποίες θα πρέπει να εστιάζουν οι διαφορετικές κοινότητες υπέρ της ανοιχτότητας που είτε υπάρχουν ήδη ή που μπορεί να δημιουργηθούν στους κόλπους των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών;
8. Οικοσύστημα ιδιωτικών εταιριών υπέρ της ανοιχτότητας
Στον 21ο αιώνα το ανοιχτό λογισμικό αποτελεί ένα σημαντικό γρανάζι της οικονομικής ανάπτυξης. Στρατηγικά σκεπτόμενοι, ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι σημαντικότερες δράσεις αξιοποίησης ανοιχτού λογισμικού στις οποίες θα πρέπει να εστιάσει το οικοσύστημα ιδιωτικών εταιριών τεχνολογιών πληροφορικής;