ΕΛ/ΛΑΚ | creativecommons.gr | mycontent.ellak.gr |
freedom

Οδηγός Wikipedia Δήμου Λοκρών

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ο οδηγός αυτός, σύνταξης και εμπλουτισμού λημμάτων, που αφορούν τους δήμους της Ελλάδος, και την παρουσία τους στη Wikipedia, αποτελεί μία προσπάθεια καταγραφής της διαδικασίας αυτής, βήμα-βήμα, ώστε μελλοντικά να καταστεί υπόδειγμα, για ανάλογα εγχειρήματα που θα ακολουθήσουν.  Ο χαρακτήρας του οδηγού είναι καθαρά βιωματικός και εμπειρικός, ενώ ταυτόχρονα έγινε προσπάθεια να «συμπλέει» με τα γενικότερα πρότυπα και πρακτικές της Wikipedia.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τα τρία βήματα που ακολουθούμε για την δημιουργία ή τον εμπλουτισμό των άρθρων στη Βικιπέδια είναι:

1. Εύρεση ιδέας ή θέμα του προς δημιουργία λήμματος

2. Αναζήτηση πληροφορίας ή πηγών σχετικά με το λήμμα και

3. Σύνταξη ή εμπλουτισμός του λήμματος

1. Η Ιδέα

Η ιδέα για την δημιουργία ενός λήμματος θα πρέπει να είναι σαφής, ακριβής, ξεκάθαρη και κυρίως πρωτότυπη. Στην περίπτωση δημιουργίας νέου λήμματος, πολύ χρήσιμα μπορούν να φανούν τα “red links”, δηλαδή όλες οι λέξεις που είναι με κόκκινη γραμματοσειρά και αποτελούν εν δυνάμει λήμματα προς ανάπτυξη. Το κάθε λήμμα επίσης, θα πρέπει να προσφέρει τη δυνατότητα στον κάθε χρήστη της εγκυκλοπαίδειας, για περεταίρω ανάπτυξη και εμπλουτισμό, δημιουργώντας τη σωστή βάση και το κατάλληλο έδαφος για μία τέτοια ενέργεια (red links που μπορούν να γίνουν “blue links”).

2. Αναζήτηση πληροφορίας

Η αναζήτηση πληροφοριών πρέπει να καλύπτει όσον το δυνατόν ευρύτερο φάσμα βιβλιογραφίας και πηγών γύρω από το θέμα που πραγματεύεται το λήμμα. Απαραίτητος είναι ο έλεγχος εγκυρότητας και αξιοπιστίας των πηγών. Επίσης πρέπει να γίνεται προσεκτικά η παράθεση του υλικού, με σεβασμό στα πνευματικά δικαιώματα (copyright laws), όπως επίσης και οι όποιες αναφορές, παραπομπές, υποσημειώσεις και βιβλιογραφία να ακολουθούν τα γενικά αποδεκτά πρότυπα (βλ. http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Citing_sources).

3. Σύνταξη και εμπλουτισμός λημμάτων

Τα λήμματα που συντάσσονται στη Wikipedia είναι καλό να συμβαδίζουν με το MoS – Manual of Style compatibility της εγκυκλοπαίδειας (βλ. http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Manual_of_Style). Επιπρόσθετα να παρέχουν εξωτερικούς συνδέσμους (external links) και «μπλε συνδέσμους» (blue links) ώστε να αυξάνεται έτσι η «διαδραστικότητα» του κάθε λήμματος και να γίνεται σφαιρικότερη η κάλυψή του.

Στην περίπτωση του εμπλουτισμού λημμάτων, με την χρήση εικόνων, η Wikipedia παρέχει τη δυνατότητα βελτιστοποίησης μίας τέτοιας ενέργειας με το Wikipedia Graphic Lab (βλ. http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Graphic_Lab).

Καλό είναι να αποφεύγονται οι «ευφημισμοί», οι ασάφειες όπως επίσης και οι όποιες προσπάθειες για έμμεση ή άμεση διαφήμιση. Η παράθεση απόψεων θα πρέπει να στερείται προκατάληψης και να εστιάζεται περισσότερο στην πληρέστερη δυνατή κάλυψη του θέματος, παρουσιάζοντας και φωτίζοντας αμερόληπτα κάθε πτυχή του.

Βήμα 1ο: Καταγραφή λημμάτων

Το πρώτο βήμα είναι να καταγράψουμε τα όλα τα λήμματα που πιθανώς αφορούν το Δήμο μας.  Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται:

Αυτά που ήδη υπάρχουν

αυτά που μπορεί να εμπλουτιστούν και

αυτά που μπορεί να δημιουργηθούν

Πρέπει να λάβουμε υπ’ όψη μας επίσης ότι κάποια λήμματα μπορεί να έχουν δύο ή και περισσότερες έννοιες, σημασίες, χρήσεις και ερμηνείες. (π.χ. το λήμμα «Αταλάντη» απαντάται δύο φορές, μία ως Αταλάντη-έδρα του Δήμου Λοκρών http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B7και μία ως Αταλάντη-μυθολογικό πρόσωπο http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B7_(%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)).

Αφού καταγραφούν τα λήμματα που μας αφορούν, καταγράφουμε όλες τις γλώσσες στις οποίες το λήμμα υπάρχει στη Wikipedia.

ΒΗΜΑ 2ο: Αναζήτηση και εύρεση πηγών

Ένα «καλό» λήμμα στηρίζεται σε ένα όσο το δυνατόν πληρέστερο και αξιόπιστο εύρος πηγών. Τέτοιες είδους πηγές μπορούν να αποτελέσουν:

Α. Βιβλιογραφικό υλικό:

Οι τοπικές Βιβλιοθήκες (Δημοτικές, Δημόσιες, Πανεπιστημιακές) και Αρχεία αποτελούν βασικό «τροφοδότη» βιβλιογραφικού υλικού. Το υλικό μπορεί να έχει την παραδοσιακή μορφή βιβλίων, ημερήσιου τύπου (εφημερίδες) ή περιοδικού (περιοδικές εκδόσεις) ή ακόμα την ψηφιακή μορφή (όπως μία ψηφιακή βιβλιοθήκη ή ένα αρχείο). Ιδιαίτερα μία τοπική Βιβλιοθήκη διαθέτει συνήθως τίτλους τοπικών συγγραφέων ή υλικό (έντυπο και ψηφιακό) με θεματολογία τοπικού χαρακτήρα, που είναι κατάλληλη -και πολλές φορές μοναδική- για τα θέματα αυτού του χαρακτήρα.

Β. Διαδίκτυο:

Το διαδίκτυο μπορεί να συντελέσει επίσης στην συλλογή «πολύτιμων» πληροφοριών και την εύρεση πηγών, με τη χρήση των κατάλληλων εργαλείων αναζήτησης.

Γ. Ο Δήμος:

Ο Δήμος σαν φορέας μπορεί να συμβάλει σε αυτή την κατεύθυνση με την διάθεση πληροφοριών μέσω του αρχείο του, της ιστοσελίδας του (website) ή οποιασδήποτε φύσεως υλικού (π.χ. ενημερωτικό, τουριστικό κα).

Δ. Τοπικοί Φορείς:

Οι σύλλογοι, οι τοπικές υπηρεσίες αλλά ακόμα και οι ιδιώτες αποτελούν «ζωντανά κύτταρα» του τοπικού κοινωνικού ιστού. Τα αρχεία τους, τα ενημερωτικά ή δελτία τύπου τους, οι εκδηλώσεις πολιτιστικού και πολιτισμικού χαρακτήρα μπορούν να συνδράμουν περεταίρω στην εύρεση πηγών. Διηγήσεις και μαρτυρίες κατοίκων της κάθε περιοχής, μπορούν να φωτίσουν πτυχές τοπικών θεμάτων, μιας πολλές φορές είναι βιωματικού χαρακτήρα και διαφυλάσσουν την προφορική παράδοση.

Βήμα 3ο:  Αξιολόγηση πηγών

Οι πηγές που θα μελετηθούν για να δημιουργήσουν τη βάση δημιουργίας ή εμπλουτισμού των λημμάτων πρέπει:

α. να είναι επικαιροποιημένες

β. να στηρίζεται σε δεδομένα η αξιοπιστία τους και να παρέχουν και τη δυνατότητα να ελεγχθούν

γ. να είναι κατανοητές από τους αναγνώστες,

δ. να περιέχουν χρήσιμες πληροφορίες και να εμπλουτίζουν το γνωσιολογικό υπόβαθρο του χρήστη

ε. να πληρούν τις προδιαγραφές που τέθηκαν εξαρχής από την ομάδα

στ. να δημιουργούν τις προϋποθέσεις για νέες παρεμβάσεις εμπλουτισμού

Επιπρόσθετα οι πηγές θα πρέπει να αξιολογηθούν βάσει του:

α. ποιες από τις πηγές θα χρησιμοποιηθούν

β. σε ποια λήμματα θα χρησιμοποιηθούν

γ. σε ποιες από τις γλώσσες των λημμάτων μπορούν να χρησιμοποιηθούν ή να μεταφραστούν

δ. σε τι είδους πνευματικά δικαιώματα εμπίπτουν

Τέλος θα πρέπει να γίνει μία διασταύρωση των πηγών που θα παρατεθούν σε κάθε λήμμα, ώστε να καλυφθεί όσο το δυνατόν σφαιρικότερα και αντικειμενικά γίνεται το θέμα του κάθε λήμματος.

Η σύνταξη του βιβλιογραφικού υλικού αλλά και των πηγών γενικότερα καλό θα ήταν να ακολουθεί ένα ενιαίο πρότυπο και μορφή για να εξασφαλίζεται η ομοιομορφία στην παράθεση κοινών πηγών. Επίσης κρίνεται απαραίτητη η ύπαρξη ενός διεθνούς αναγνωρισμένου προτύπου  όπως το «Σύστημα του Harvard» ( http://www.mba-teipir.gr/userfiles/image/The_Harvard_System.pdf ) ώστε να διασφαλίζει την αξιοπιστία των γραφόμενων.

ΒΗΜΑ 4ο: Συγκέντρωση υλικού για εμπλουτισμό

Κάθε λήμμα είναι καλό να συνοδεύεται από «επικουρικό» υλικό όπως:

• Εικόνες

• Φωτογραφίες

• Βίντεο

• Χάρτες

• Διαγράμματα – Γραφήματα

Αρχικά πρέπει να καταγραφεί το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί σε κάθε λήμμα. Δηλαδή τι υλικό υπάρχει, αν χρειάζεται επεξεργασία, μορφοποίηση ή δημιουργία (π.χ. στην περίπτωση που τραβήξουμε μία φωτογραφία) και που θα χρησιμοποιηθεί αυτό το υλικό.

Όμως χρειάζεται ΠΡΟΣΟΧΗ !

Πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας κάθε φορά ότι κάθε κομμάτι του υλικού μας μπορεί να υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα και να μην είναι εντελώς «ελεύθερο». Άρα πρέπει να αναφέρουμε την πηγή που αντλήσαμε αυτό το υλικό, αλλά επιπρόσθετα, να λαμβάνουμε υπ’όψιν μας τους κανόνες που διέπουν τη λειτουργία της Wikipedia.

Δύο πολύ χρήσιμες διευθύνσεις είναι:

1. Για τα ‘‘πολυμέσα’’ που σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε: http://el.wikipedia.org/wiki/Wikimedia (Wikimedia)

2. Για τα πνευματικά δικαιώματα μπορούμε να συμβουλευτούμε: http://el.wikipedia.org/wiki/Creative_Commons

ΒΗΜΑ 5ο: Καταμερισμός εργασίας

Για την έναρξη της δημιουργίας ή του εμπλουτισμού των άρθρων, πρέπει να γίνει καταμερισμός εργασίας μεταξύ των μελών της ομάδας, βάσει των δυνατοτήτων, των γνώσεων (π.χ. ξένες γλώσσες στις οποίες θα γραφούν ή θα μεταφραστούν τα λήμματα), των σπουδών, της εργασίας και των γενικότερων ενδιαφερόντων του καθενός.  Ο καταρτισμός ενός «ομαδικού πλάνου» βοηθάει προς τον ορθότερο καταμερισμό των αρμοδιοτήτων σε κάθε μέλος της ομάδας.

Σε ατομικό επίπεδο το κάθε μέλος της ομάδας εργασίας ενεργεί βάσει των παραπάνω κατευθύνσεων, διατηρώντας όμως την δική του προσωπική-ατομική στρατηγική για την προσέγγιση του κάθε λήμματος που έχει αναλάβει, όσον αφορά τη συγκέντρωση των πηγών, την επιλογή , τη μελέτη, τη συγγραφή ή ο τον εμπλουτισμό τους.

Παράλληλα το κάθε μέλος της ομάδας τηρεί ένα «ατομικό δελτίου προόδου» ώστε να είναι σε θέση να έχει πλήρη εποπτεία των όσων έχει αναλάβει.

ΒΗΜΑ 6ο: Συγκέντρωση υλικού και ομαδοποίηση

Αφού συγκεντρωθεί το υλικό για τη συγγραφή και τον εμπλουτισμό των λημμάτων στην Ελληνική γλώσσα, πραγματοποιούμε έλεγχο όλων των πληροφοριών που έχουν καταγραφεί, αν συνάδουν και συμβαδίζουν με τις αρχές -που αναφέρθηκαν- και το πλάνο που έγινε εξ αρχής.

Ο έλεγχος συνίσταται στην διασταύρωση των πηγών και των πληροφοριών που αφορούν το κάθε λήμμα.

Α. Όταν ένα λήμμα είναι «ανεξάρτητο» (δηλαδή πραγματεύεται ένα συγκεκριμένο και πιο ειδικό θέμα και έχει δημιουργηθεί από ένα μέλος της ομάδας μόνο), τότε ο έλεγχος  είναι απλούστερος.

Β. στην περίπτωση όμως που το λήμμα είναι «από κοινού» (δηλαδή έχουν συμβάλλει στην συγγραφή του περισσότερα του ενός μέλη) τότε είναι απαραίτητη η διασταύρωση των πηγών, ώστε να αποφευχθούν οι διπλές εγγραφές, οι επαναλήψεις και οι ασάφειες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο λοιπόν γίνονται οι περεταίρω προσθήκες και διορθώσεις, ώστε να υπάρξει ομοιογένεια ως προς την τελική μορφή των λημμάτων.

Βήμα 7ο: Συγγραφή ή εμπλουτισμός λημμάτων στην Wikipedia

Γράφοντας ή εμπλουτίζοντας λήμματα στη Wikipedia καλό είναι να έχουμε υπ’ όψιν μας ορισμένες χρήσιμες λειτουργίες και συμβουλές:

1.Καρτέλα «Επεξεργασία» λήμματος: Σε κάθε λήμμα είτε για δημιουργία είτε για εμπλουτισμό χρησιμοποιούμε την καρτέλα επεξεργασία, μέσω τις οποίας γίνονται όλες οι απαραίτητες καταχωρήσεις, μεταβολές και τροποποιήσεις.

2.Για την κάθε μορφοποίηση που γίνεται σε ένα λήμμα, περισσότερες πληροφορίες μπορούμε να αντλήσουμε από το πολύ χρήσιμο Wikipedia cheatsheet, στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.mywikipedia.gr/wp-content/uploads/2011/02/wikipedia_cheatsheet.pdf

3.Σε περίπτωση που χρειαστούμε βοήθεια, τότε μπορούμε να το συ-ζητήσουμε με κάποιον άλλο χρήστη.

4.Τέλος, μπορούμε κάλλιστα να συμβουλευτούμε ένα «Επιλεγμένο άρθρο» στην Κύρια Πύλη της Wikipedia, ώστε να αντλήσουμε ιδέες, για το πώς γράφετε σωστά ένα λήμμα ή για να πάρουμε ιδέες για τις μορφοποιήσεις που σκοπεύουμε να κάνουμε.

ΒΗΜΑ 8ο: Δημιουργία και μετάφραση λημμάτων σε ξένες γλώσσες

Εξ’ αρχής έχουν καθοριστεί οι ξένες γλώσσες (ποιες θα είναι και με ποια κριτήρια επελέγησαν) στις οποίες θα γραφούν ή θα μεταφραστούν τα λήμματα (ΒΗΜΑ 1ο – Καταγραφή λημμάτων, σελ.5 του παρόντος οδηγού).

Επίσης έχουμε ήδη καταγράψει από την αρχή όλα τα λήμματα που μας ενδιαφέρουν, σε ποιες γλώσσες βρίσκονται στη Wikipedia, εκτός της ελληνικής. Κατ’ αυτόν τον τρόπο εντοπίζουμε τις ανάγκες για δημιουργία ή μετάφραση των λημμάτων στις επιμέρους γλώσσες που κρίνεται απαραίτητο και είναι εφικτό, βάσει των δυνατοτήτων και του γνωσιολογικού υπόβαθρου των μελών της ομάδας εργασίας.

Βάσει του πλάνου αυτού προχωράμε στη μετάφραση ή την σύνταξη λημμάτων σε άλλες γλώσσες. Βέβαια ο καταμερισμός για τη συγγραφή ή τη μετάφραση των λημμάτων αυτών, εξαρτάται κατά κανόνα από μαθησιακό επίπεδο του κάθε μέλους της ομάδας, δηλαδή τι γλώσσες γνωρίζει και σε τι επίπεδο.

Δεν παραλείπουμε να αναφέρουμε τα εργαλεία που χρησιμοποιήσαμε:

A. Λεξικά (έντυπα και ηλεκτρονικά)

B. Μεταφραστές

Έτσι έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα, του τι λήμματα έχουν καταχωρηθεί στη Wikipedia, και σε ποιες γλώσσες.

2 Σχόλια
Oldest
Newest Most Voted
Inline Feedbacks
Δείτε όλα τα σχόλια
glavkos

Το Βικιπαίδια είναι με ΕΙ …κατά το ΠΑΙΔΕΙΑ …

Konstantinos Stampoulis (geraki)

Σφάλματα του οδηγού:

Γράφει ο οδηγός: “Η ιδέα για την δημιουργία ενός λήμματος θα πρέπει να είναι σαφής, ακριβής, ξεκάθαρη και κυρίως πρωτότυπη. ”

“Πρωτότυπη”, σαφώς όχι. Πρόκειται για λήμματα εγκυκλοπαίδειας, που κατά κανόνα περιλαμβάνει θέματα για τα οποία έχουν γραφτεί ήδη αρκετά πράγματα. Πολύ περισσότερο που όταν ένα αντικείμενο λήμματος είναι “πρωτότυπο” τότε αυτό μάλλον ως αντικείμενο θα παραβιάζει την πολιτική “Εγκυκλοπαιδικότητας” και το περιεχόμενό του την την πολιτική “Όχι πρωτότυπη έρευνα”.

Δεν βλέπω τον λόγο για τον οποίο ο οδηγός παραπέμπει σε σελίδες βοήθειας της αγγλικής Βικιπαίδειας.

Γράφει ο οδηγός:
“Ιδιαίτερα μία τοπική Βιβλιοθήκη διαθέτει συνήθως τίτλους τοπικών συγγραφέων ή υλικό (έντυπο και ψηφιακό) με θεματολογία τοπικού χαρακτήρα, που είναι κατάλληλη -και πολλές φορές μοναδική- για τα θέματα αυτού του χαρακτήρα.”
“Οι σύλλογοι, οι τοπικές υπηρεσίες αλλά ακόμα και οι ιδιώτες αποτελούν «ζωντανά κύτταρα» του τοπικού κοινωνικού ιστού. Τα αρχεία τους, τα ενημερωτικά ή δελτία τύπου τους, οι εκδηλώσεις πολιτιστικού και πολιτισμικού χαρακτήρα μπορούν να συνδράμουν περεταίρω στην εύρεση πηγών. Διηγήσεις και μαρτυρίες κατοίκων της κάθε περιοχής, μπορούν να φωτίσουν πτυχές τοπικών θεμάτων, μιας πολλές φορές είναι βιωματικού χαρακτήρα και διαφυλάσσουν την προφορική παράδοση.”

Δεν δίνει ο οδηγός την απαραίτητη προσοχά στα αδημοσίευτα έργα και τις αυτοδημοσιεύσεις που μπορεί να περιλαμβάνονται σε κάποια αρχεία και βιβλιοθήκες αλλά δεν είναι κατάλληλες πηγές για την Βικιπαίδεια. Επίσης οι διηγήσεις και μαρτυρίες των κατοίκων αποτελούν πρωτότυπη έρευνα, επίσης ακατάλληλο υλικό για την Βικιπαίδεια.

Η αναφορά του συστήματος Harvard είναι περιττή αφού η Βικιπαίδεια χρησιμοποιεί πρότυπα για την παράθεση παραπομπών, κατά μέρος διαφορετικά από το σύστημα Harvard και άλλωστε τεχνικά διαφορετική μέθοδο.

Γράφει ο οδηγός:
“‘‘πολυμέσα’’ που σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε: http://el.wikipedia.org/wiki/Wikimedia

Λάθος: το Wikimedia Commons: http://commons.wikimedia.org

Γράφει ο οδηγός για “καταμερισμό εργασίας”

Ίσως και όχι. Με τον απόλυτο καταμερισμό αφαιρείται το στοιχείο της πολυεπεξεργασίας και του αμοιβαίου ελέγχου.

“Όταν ένα λήμμα είναι «ανεξάρτητο» (δηλαδή πραγματεύεται ένα συγκεκριμένο και πιο ειδικό θέμα και έχει δημιουργηθεί από ένα μέλος της ομάδας μόνο), τότε ο έλεγχος είναι απλούστερος.”

Γιατί; Θα έλεγα το αντίθετο. Για να ελεγξει κάποιος το λήμμα θα πρέπει να αναζητήσει τις ίδιες πηγές που χρησιμοποίησε κάποιος προηγούμενος συντάκτης αλλά και πιθανότατα επιπλέον πηγές που μπορεί να μην έλαβε υπόψη του εκείνος. Με δεδομένο ότι αυτό θα γίνει εκ των υστέρων, μπορεί να αποδειχτεί και δυσκολότερο με δεδομένο ότι το υπάρχον κείμενο “δίνει γραμμή”.

Γενικά αυτός ο οδηγός δεν προσφέρει σημαντικά πράγματα ούτε για το συγκεκριμένο πλαίσιο συγγραφής λημμάτων με πρωτοβουλία των δήμων, ούτε γενικότερα για νέους συντάκτες.