Οδηγός Διαχείρισης Περιεχομένου
Σε αυτήν την ενότητα παρέχεται μία σύντομη μελέτη που αφορά στη διαχείριση και απόθεση περιεχομένου για δημόσιους φορείς και οργανισμούς στην Ελλάδα. Η μελέτη προέκυψε κατόπιν επισκόπησης της υφιστάμενης κατάστασης με άμεση αναφορά σε καλές πρακτικές και αποδεκτές λύσεις ΕΛ/ΛΑΚ που έχουν υιοθετηθεί από πολύ γνωστούς δημόσιους φορείς ανά την υφήλιο.
Η μελέτη προτείνει την χρήση των Wikimedia Commons και εναλλακτικά του Flickr τεκμηριώνοντας τις επιλογές αυτές βάσει και του υπάρχοντος θεσμικού/νομοθετικού πλαισίου στην Ελλάδα.
Στα Παραρτήματα Β.1 και Β.2 που αποτελούν βασικό μέρος της παρούσας ενότητας αναλύονται -με όσο το δυνατόν απλό και περιγραφικό τρόπο- τα βήματα τα οποία χρειάζονται για την εγγραφή, την απόθεση και διαχείριση λογισμικού από έναν φορέα χρήστη των Wikimedia Commons και Flickr.
3.1 Wikimedia Commons
Τα Wikimedia Commons συνιστά ένα διαδικτυακό αποθετήριο πολυμεσικών αρχείων πολυμέσων για ελεύθερης χρήσης. Τα αρχεία αυτά διαμοιράζονται κάτω από τις άδειες creative commons (δες υποενότητα 3.4.1).
https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Reusing_content_outside_Wikimedia
3.2 Flickr
Ένα άλλο ευρύτατα διαδεδομένο αποθετήριο για πολυμεσικό υλικό είναι το Flickr. Λόγω της μεγάλης δημοφιλίας της θεωρείται από τα πλέον εύρωστα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (υποστηρίζεται από τη Yahoo!) επιτρέποντας σε χρήστες να επισημαίνουν πληροφορίες πάνω στο αποτεθημένο υλικό μέσω των ιδιοτήτων του πληθοπορισμού (crowdsourcing). Αυτό της δίνει ένα μικρό προβάδισμα σε ενδεχόμενη χρήση, καθώς δυνητικά εμπλέκει ενεργά και τους πολίτες (κοινωνικά δίκτυα – ενεργοί πολίτες). Ορισμένες κυβερνήσεις ανά την υφήλιο αποθέτουν πολυμεσικό υλικό συνήθως σύμφωνα με τις άδειες κατά CC.
3.3 Καλές πρακτικές και παραδείγματα
3.3.1 Wikimedia Commons
Υπάρχει ευρύτατη αποδοχή των wikimedia commons σε κυβερνήσεις ανά την υφήλιο.
Η.Π.Α.
Το 2010 η κυβέρνηση των Η.Π.Α. αποφάσισε, σύμφωνα με το Open Government Plan (OGP), να αποθέσει εθνικά αρχεία (έγγραφα, εικόνες και πολυμεσικό περιεχόμενο) από διάφορους κυβερνητικούς φορείς και αρχές μέσω των Wikimedia Commons. Μέχρι το 2012 είχαν αποτεθεί και τεκμηριωθεί περί τις 100.000 ψηφιακές εικόνες ενώ πάνω 1 δισεκατομμύριο επισκέψεις είχαν τα συνολικά αποτεθημένα και τεκμηριωμένα έγγραφα (U.S. National Archives and Record Administration – NARA). Ενδεικτικά των παραδειγμάτων καλής πρακτικής είναι τα παρακάτω URLs.
http://techcrunch.com/2014/06/30/us-national-archives-to-upload-all-holdings-to-wikimedia-commons/
https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Wikipedia_Signpost/2014-06-25/News_and_notes
http://dcinno.streetwise.co/2014/07/01/national-archives-wikimedia/
https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Reusing_content_outside_Wikimedia
https://wiki.creativecommons.org/wiki/Government_use_of_Creative_Commons#Greece
Μ. Βρετανία
Η αδειοδότηση Open Government License (OGL) αναφέρεται σε άδειες που στηρίζονται στο σύστημα δανειοδότησης “Crown Copyright” για έγγραφα και πολυμεσικό υλικό που διατίθεται ανοικτά από την κυβέρνηση και άλλους δημόσιους φορείς του Ην. Βασιλείου. Η αδειοδότηση αυτή είναι πλήρως συμβατή με την άδεια Creative Commons Attribution (CC-BY).Το αποτεθημένο και τεκμηριωμένο υλικό υποστηρίζεται από την αρχή “The National Archives
- TNA” υπό την αιγίδα του υπουργείου δικαιοσύνης.
https://en.wikipedia.org/wiki/Open_Government_Licence
3.3.2 Flickr
Η.Π.Α.
Είναι άξιο προσοχής ότι η NARA (U.S. National Archives and Record Administration) επιθυμεί την διάθεση πολυμεσικού υλικού ΚΑΙ μέσω του Flickr καθότι αποσκοπεί α) στη χρήση των παρεχόμενων σχολίων από τους χρήστες ως άμεσο μηχανισμό τροφοδότησης της κοινής γνώμης και β) στην ενίσχυση της προβολής του αποτεθημένου υλικού. Υπάρχει δε, συγκεκριμένη δράση με τίτλο “Social Media and Digital Engagement at the National Archives”.
* USA.gov
https://www.flickr.com/groups/usagov
* New York
https://www.flickr.com/groups/newyorkers
* City of Oklahoma City
https://www.flickr.com/photos/50408515@N06
* The Library of Congress:
https://www.flickr.com/photos/library_of_congress
* NASA
https://www.flickr.com/photos/nasacommons
https://www.flickr.com/photos/gsfc
M. Βρετανία
Παρακάτω παρουσιάζονται δημόσιοι φορείς στην Μ. Βρετανία που χρησιμοποιούν το Flickr για διαχείριση περιεχομένου.
* UK Central Government Buildings
https://www.flickr.com/groups/1465872@N25
* British Library
https://www.flickr.com/photos/britishlibrary
* Εθνοσυνέλευση της Ουαλίας – Αιρετό σώμα υπεύθυνο για τη νομοθεσία στην Ουαλία.
https://www.flickr.com/people/nationalassemblyforwales
Κυβέρνηση της Αυστραλίας
http://www.australia.gov.au/news-and-social-media/social-media/flickr
3.4 Θεσμικό Πλαίσιο
3.4.1 Wikimedia Commons
Πέραν του ώριμου νομικού / θεσμικού πλαισίου στην Ελλάδα που ευνοεί την απόθεση περιεχομένου, οι όροι χρήσης, διάθεσης και αδειοδότησης στα Wikimedia Commons λειτουργούν σύμφωνα με τις άδειες creative commons που έχουν εύρωστο οριζόμενο πλαίσιο με καθολική αποδοχή σε παγκόσμια κλίμακα (δες http://creativecommons.org/licenses/).
Πιο συγκριμένα, στο αποτεθημένο περιεχόμενο υπάρχει ένας σύνδεσμος που ορίζει το είδος (και το περιεχόμενο) της άδειας στην αρχική – εισαγωγική σελίδα (description page). Πολλές άδειες περιέχουν και μία μικρή σύνοψη.
Το κείμενο στα Wikimedia Commons ανήκει από τον αρχικό συγγραφέα και αδειοδοτείται κάτω από την άδεια «Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license», καθώς και την «GNU Free Documentation License». Οι εικόνες και ό,τι άλλο πολυμεσικό υλικό (π.χ. video, αρχεία ήχου, κ.λπ.) στα Wikimedia Commons αδειοδοτούνται στην πλειονότητά τους κάτω από δωρεάν άδειες, όπως για παράδειγμα οι CC-BY, CC-BY-SA, ή GFDL (δες https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Licensing). Κάθε πολυμεσικό αρχείο έχει τη δική του ξεχωριστή άδεια στο δικό του description page.
3.4.2 Flickr
Στο ίδιο μήκος κύματος με τα Wikimedia Commons βρίσκεται και το νομικό / θεσμικό πλαίσιο του Flickr, καθώς και αυτό στηρίζεται ως επί το πλείστον στις άδειες creative commons. Πιο συγκεκριμένα, το Flickr στηρίζει τους παρακάτω τύπους αδειοδότησης περιεχομένου (δες https://help.yahoo.com/kb/SLN25525.html):
| Τύπος Άδειας | Πηγή οδηγιών |
|---|---|
| All Rights Reserved | – |
| Public Domain Work | https://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/ |
| Public Domain Dedication (CC0) | https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/ |
| Attribution | https://creativecommons.org/licenses/by/2.0/ |
| Attribution-ShareAlike | https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/ |
| Attribution-NoDerivs | https://creativecommons.org/licenses/by-nd/2.0/ |
| Attribution-NonCommercial | https://creativecommons.org/licenses/by-nc/2.0/ |
| Attribution-NonCommercial-ShareAlike | https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/2.0/ |
| Attribution-NonCommercial-NoDerivs | https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/2.0/ |
| United States government work | http://www.usa.gov/copyright.shtml |
| No known copyright restrictions | https://www.flickr.com/commons/usage/ |
Υπάρχει δε και η περίπτωση πλήρης κατοχύρωσης δικαιωμάτων κάτω από τον τύπο άδειας «All Rights Reserved», όπου ο δημιουργός θεωρείται ο κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων του περιεχομένου, διατηρεί όλα τα δικαιώματα που προβλέπονται από το νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων και δεν παραιτείται από τα δικαιώματά του.
3.5 Πρόταση
Πρόταση για διαχείριση και απόθεση πολυμεσικού περιεχομένου: Wikimedia Commons και Flickr (ως δεύτερη υποστηρικτική επιλογή της πρώτης).
Υπάρχει μεγάλη ωριμότητα όσον αφορά τη χρήση των Wikimedia Commons από πολλές κυβερνήσεις και δημόσιους φορείς και η κοινότητα είναι ήδη αρκετά μεγάλη. Επιπλέον, υπάρχει άρρηκτη σχέση μεταξύ Wikimedia Commons και αδειών CCs οπότε η επιλογή των Wikimedia Commons είναι σχεδόν μονόδρομος. Από την άλλη πλευρά, καλό θα ήταν να ληφθεί υπόψη η “κοινωνική” διάσταση του θέματος κυρίως μέσω της δυνατότητας της επισημάνσεως/σχολιασμού αλλά και της διάχυσης μέσω των online social networks. Για το λόγο αυτόν προτείνεται και η υποστηρικτική χρήση του Flickr ή οποία υποστηρίζει τις γνωστές αδειοδοτήσεις ανοικτού περιεχομένου και φαίνεται να προτιμάται και σε άλλες αντίστοιχες πρωτοβουλίες. Σημειώνεται δε, ότι κατά τη χρήση των Wikimedia Commons αλλά και του Flickr, είναι απαραίτητη η ιεραρχική επισήμανση ενός αποτεθημένου περιεχομένου με μορφή ετικετών / tags (π.χ. Ελλάδα, Δημόσια Διοίκηση, {Όνομα Φορεά}, {Διαδικασία}, κ.λπ.).
Οι οδηγοί χρήσης για Wikimedia Commons και Flickr στα Παραρτήματα Β.1 και Β.2 αντίστοιχα.